Ojcem Generała Piotra hr. Szembeka był Józef Ignacy hr. Szembek, łowczy łęczycki i cześnik ostrzeszowski, poseł na sejm czteroletni związany ze Stronnictwem Patriotycznym, walczącym o reformę Rzeczpospolitej, która zaowocowała podpisaniem Konstytucji 3 Maja. Matką Piotra była Kunegunda z Walewskich.


Przyszły generał urodził się 14 grudnia 1788 roku w Warszawie. Rodzice zapewnili mu staranne, domowe wykształcenie, zatrudniając francuskiego guwernera.

Chłopiec wychowany był w atmosferze miłości do Ojczyzny – Polski i przywiązania do wiary katolickiej ojców. Podjął studia w Berlińskiej Akademii Wojskowej, gdzie złożył celująco egzaminy i otrzymał patent oficerski. W roku 1806 w nadziei na odbudowę Polski związanej z osobą Napoleona, oddał się do dyspozycji generała Henryka Dąbrowskiego. Ten zaś mianował go swoim najbliższym adiutantem. W tym charakterze odbył pierwszą kampanię polską Napoleona, trwająca od grudnia 1806 do czerwca 1807 roku i zdobywał doświadczenie praktyczne na polu walki.

Chrzest bojowy przeszedł dnia 23 lutego 1807 roku pod Tczewem. W bitwie tej, jak wspomina jego krewny kapitan Józef Patelski z Kwaczały, Piotr Szembek z podległymi mu żołnierzami wyważył Prusakom bramę forteczną w Tczewie. Tym wyczynem zasłużył sobie na pochwałę w rozkazie dziennym i uznanie generała Henryka Dąbrowskiego. W tej „piekielnej kampanii”, jak ją nazywają znawcy Historii, dzielnie walczył pod Gdańskiem. Następnie wraz z dywizją generała Henryka Dąbrowskiego, forsownym marszem udał się do Prus Wschodnich. Brał udział w decydującej bitwie tej kampanii pod Frydlądem, a zakończonej klęską armii rosyjskiej – sojuszniczki Prus.

Efektem zwycięstw Napoleona, było utworzenie, na mocy traktatu w Tylży Księstwa Warszawskiego. Teren Księstwa stał się areną walk między wojskami austriackimi pod dowództwem arcyksięcia Ferdynarda d’ Este, a sprzymierzonymi z Francją wojskami Księstwa Warszawskiego, dowodzonymi przez księcia Józefa Poniatowskiego. Na przeszkodzie stał Toruń, którego załoga odpierała wszystkie ataki kampanii austriackiej. Piotr Szembek brał udział w tych walkach. Za dzielną postawę w obronie Torunia został odznaczony krzyżem Virtuti Militari, dosłużył się stopnia szefa batalionu i otrzymał dowództwo nowo utworzonego z jeńców austriackich, batalionu francusko – włoskiego.

W roku 1812 brał udział w walkach jako szef batalionu 11 pułku piechoty pod dowództwem Aleksandra Chlebowskiego w korpusie Mac Donalda. Po klęsce Wielkiej Armii, zatrzymał się z oddziałem w Gdańsku, w jednej z trzech większych twierdz jakimi był również Modlin i Zamość. Pozostały one w rękach francuskich na tyłach armii rosyjskiej, posuwającej się na zachód za uchodzącym wtedy Napoleonem. Pod dowództwem bohaterskiego generała Rappa, przez cały rok 1813 Piotr Szembek bronił miasta Gdańska. Znosił głód i trudy oblężenia miasta. Za kampanię 1812 i 1813 roku otrzymał Francuską Legię Honorową. W Gdańsku poznał swą przyszłą żonę – pochodzącą z Francji. Była nią Henrieta Becu de Tavanier, która poznała swego przyszłego męża opatrując go po zranieniu w walkach – pełniąc posługę w szpitalu jako pielęgniarka ochotniczka.

Kongres Wiedeński powołał do życia w roku 1815 Królestwo Polskie, ściśle związane z Rosją. Piotr hr. Szembek stanął przed dylematem, czy kontynuować tak dobrze zapowiadającą się karierę wojskową w szeregach tworzącego się wojska Królestwa, pod dowództwem brata Cara Wielkiego Księcia Konstantego, czy wzorem części generałów i wyższych oficerów polskich związanych z Napoleonem, podać się do dymisji ? Pod wpływem namów znajomych i nadziei na liberalizację losu Polski oraz własny Sejm, Piotr Szembek podjął decyzję wstąpienia do armii. Nastąpił okres szybkiego rozwoju kariery Szembeka. W ciągu 15 lat służby wojskowej doszedł do stopnia generała brygady.

Po koronacji Cara Mikołaja I został jego adiutantem i dowodził brygadą stacjonującą pod Sochaczewem. Generał Piotr Szembek zaprosił wtedy do swojego obozu Fryderyka Chopina, aby zagrał koncert. Nigdy więcej potem się nie spotkali. Fryderyk Chopin opuścił Polskę. Na wieść o wybuchu Powstania Listopadowego, Generał wraz ze swoim 1 pułkiem strzelców pieszych wyruszył w nocy z dnia 2 na 3 grudnia 1830 roku z Sochaczewa do Warszawy, na ratunek Powstaniu Listopadowemu.

Rankiem, dnia 3 grudnia 1830 r. generał Piotr Szembek wkroczył na czele swych oddziałów do Warszawy. Głębocki tak opisuje te wydarzenia:

„Cała Warszawa była w jak największym poruszeniu, widząc jak pierwszy oddział Wojska Polskiego na jej pomoc spieszący i pierwszego jenerała, który w stanowczy sposób zrywając stosunki z Wielkim Księciem Konstantym i władzami carskimi jawnie na stronę Powstania przeszedł. Wówczas to uniesiono okrzyk podległych żołnierzy i ludności Warszawy, który to później w przysłowie się zmienił: „Ufaj Szembekowi, Szembek nie zdradzi”.

Zaraz po swym triumfalnym wjeździe do stolicy udał się do Rady Administracyjnej Powstania, gdzie powiedział między innymi: „To co mi obowiązek jak dobremu Polakowi i honor nakazuje, zrobiłem: Przychodzę łączyć się z wami”.

Popularność i zaufanie, którymi cieszył się Piotr Szembek, wysunęły go wtedy na odpowiedzialne stanowisko Gubernatora Warszawy. Funkcję tę pełnił od dnia 4 do 16 grudnia 1830 roku. Generał Piotr hr. Szembek walczył w ważnej bitwie pod Olszynką Grochowską i Wawrem. W Powstaniu Listopadowym, bronił Olszynki Grochowskiej i Wawra wraz z przyjacielem, kapitanem Józefem Patelskim z Kwaczały k. Krakowa. Bitwa ta obroniła mieszkańców Warszawy wtedy przed wkroczeniem Rosjan do stolicy i rzezi jej mieszkańców, a także w obliczu wielkich strat do wycofania się Rosjan spod Warszawy.

Po upadku Powstania Listopadowego, Generał Piotr hr. Szembek zamieszkał w Południowej Wielkopolsce w w swej Rodowej siedzibie w Siemianicach, koło Kępna. Zajął się budowaniem szkoły, prowadzeniem gospodarki rolnej, rozbudową kościoła Św. Idziego w Siemianicach.

Generał Piotr hr. Szembek zmarł w Siemianicach k. Kępna w dniu 21 czerwca 1866 roku. Tam w krypcie kościoła Św. Idziego jego szczątki doczesne spoczywają do dzisiaj i są chlubą polskiego dążenia do wolności oraz wzorem dla obecnych mieszkańców okolic i Polski, jak bronić naszej Ojczyzny w dobie obecnej – Gen Piotr hr. Szembek bronił swej Ojczyzny z narażeniem własnego życia. Pielęgnował tradycje polskie i narodowe. Wychowywał do wolności podległych żołnierzy, a także swego syna Aleksandra.

W Południowej Wielkopolsce, znajduje się Rodowa siedziba Szembeków w Siemianicach k. Kępna, gdzie właśnie tutaj położony jest pałac Rodowy Szembeków. Towarzystwo Historyczne im Szembeków zorganizowało między innymi w dniu 27 maja 2014 roku, na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, konferencję naukową pt. „Szembekowie z Wielkopolski”.

W Krypcie Rodowej Szembeków w Kościele Św. Idziego w Siemianicach, spoczywa m.in. Generał Piotr hr. Szembek, uczestnik kampanii napoleońskiej, a także uczestnik Powstania Listopadowego i warszawian rodem. W Krypcie Rodowej Szembeków w Siemianicach znajduje się razem 14 trumien zabytkowych z doczesnymi szczątkami przedstawicieli zacnego Rodu Szembeków. Obecnie zależy bardzo mi i Towarzystwu Historycznemu im. Szembeków na uczczeniu 150 rocznicy śmierci Generała Piotra hr. Szembeka, która to rocznica minęła dnia 21 czerwca 2016 roku.

Nadmieniam, że również wiele trudu wcześniej kosztowało mnie oraz Towarzystwo Historyczne im. Szembeków, nadanie dla Gimnazjum nr 22 w Warszawie, imienia „Generała Piotra Szembeka” w roku 2010. Towarzystwo zainicjowało też czynnie wykonaną rewitalizację Placu im. Generała Piotra Szembeka w Warszawie, gdzie w latach powojennych mieszkający przy tym Placu, nie wiedzieli nawet, kto to jest Piotr Szembek – poprzez „celowe zapomnienie” Historii Polski po II wojnie światowej.

Niestety, z bardzo wielkim smutkiem mogę stwierdzić, że Władze Powiatu Kępińskiego przemilczały uczczenie pamięci Generała Piotra hr. Szembeka w czerwcu 2016 roku, związanej z „okrągłą” 150 rocznicą śmierci Generała. Szkoda, bo jeśli Naród zapomina o swoich zmarłych Bohaterach naszej Ojczyzny Polski – obumiera …

Bardzo zależy więc mi i Towarzystwu Historycznemu im. Szembeków, aby można było zorganizować uroczystą Konferencję poświęconą Generałowi Piotrowi hr. Szembekowi w Warszawie, Kępnie oraz w Siemianicach. Stąd mój „zwiastun” w tym artykule przypomnienia tej ważnej w życiu naszej Ojczyzny daty z życia Generała – bohatera z Powstania Listopadowego.

Władysław Ryszard Szeląg
Prezes Zarządu
Towarzystwa Historycznego im. Szembeków

Warszawa, dnia 7 września 2016 roku