Miksztat, Mixtat, Mixstdd, Mixtad, Mielstadt, Muekstad, pierwotnie Komorowem zwane, miasto, na północ od Ostrze-szowa, należało niegdyś do starostwa Grabowskiego.
Jest*) przywilej z r. 1366 in festo S, Andreae Apostoli, którym Janko syn niegdyś Mikołaja Zaremby, pan i dziedzic na Komorowie, przedaje wójtostwo w mieście swojem Komorowie, zwanem po niemiecku Mixtad, Piotrowi dicto Knoth."
Prawa niemieckiego używali mieszkańcy Miksztata przed r. 1528 ;
r. 1546 potwierdza król Zygmunt I przywilej z r. 1366;
r. 1548 nadaje tenże król miastu Miksztat przywilej na pewien grunt Siedliszcze;
roku 1052 przyłączono wójtostwo komorowskie do miasta ;
r. 1563 było tu 12 rzemieślników, opłacających 3 złp. 6 gr. soszu ;
z r. 1589, d. Igo Maja, posiada Miksztat przywilej Zygmunta III;
r. 1590 uzyskało miasto przywilej na cztery jarmarki do roku;
z r. 1594, dnia Igo Grudnia,
r. 1603, dnia 25 Czerwca,
r. 1615 feria guarda post festum Stae Luciae,
r. 1621, dnia 16 Stycznia,
r. 1633, ? 28 Lutego i 5 Marca,
r. 1649, . 6 Lutego,
r. 1669, ., 10 Października,
r. 1681, ? 10 Kwietnia,
r. 1713, ? 14 Lutego i 4 Grudnia, - r. 1773, ?13 Marca, posiada miasto różne przywileje Królów polskich
Roku 1822 zniszczył pożar całe prawie miasto.
Kościół farny, pod wezwaniem św. Trójcy, z drzewa modrzewiowego, stanął r. 1599 na miejscu dawnego.
Drugi kościół, św. Rocha, stoji od r. 1?80.
Szpital miejski wystawiono w r. 1611.
Herb miasta wyobraża Gozdawę, czyli dwie białe lilije, w pośrodku żółtą związką spojone, w polu czorwonem.
W Miksztacie odkryto dół z żużlami.
Przysłowie: ?Zkąd data? - Z Mixtata", znaczy, mówi Weryha Darowski:**) jakie pytanie, taka odpowiedź i w niem Mixtat jest przypadkową aliteracyją. Podług Lipińskiego to samo przysłowie bez przysłówka ma wyrażać: ?Nie wiadomo zkąd, z jakiego miejsca lub z jakiej przyczyny."
Nazwa tego miasteczka, pisze Lipiński, pochodzi od wyrazu mixtat, który znaczy tret,'czyli miejsce, gdzie stawiają mixtatnicy, mistadnicy, to jest nosarze, tragarze, ludzie najmujący się do przenoszenia ciężarów.
Z podań ludowych, odnoszących się de Miksztata, znamy następujące:
Na wznoszącej się tuż pod miastem górze kościelnej stał niegdyś kościół. Przyszła raz do tego kościoła kobieta, która zbyt długo zabawiła się gotowaniem obiadu w domu; widząc, że nabożeństwo już ma się ku końcowi, zawołała: ?A bodaj się zapadło!" Natychmiast zapadł się kościół
pod ziemię, a długo potem słyszano ztamtąd śpiewy kościelne i dźwięk dzwonów.
Przed dawnemi czasy spustoszała zaraza morowa całe miasto; ocalało tylko siedm rodzin, które zawczasu w lasy się skryły. Owa zaraza objawiała się w postaci bladej, wychudłej niewiasty, białem prześcieradłem okrytej. Chodziła ona od domu do domu i przez okno zapytywała się ludzi: ?Śpią, li, czy się modlą.?" Skoro ich zastała śpiących, mówiła: ?Śpijcie, śpijcie, a więcej nie wstajcie "! Jeżeli zaś zapytani odpowiedzieć mogli, że się modlą, natenczas, po stosownej, pouczającej przemowie zostawiała ich przy życiu.